Gün geçtikçe değişen yaşam koşulları ile on yıllar önce akraba ve komşuların ev hizmetlerinde birbirlerine yaptıkları dayanışmanın gittikçe azalması, özellikle kent yaşamında insanların “kendi yağı ile kavrulması” veya “bencil” hale gelmesi veyahut bedensel yetersizlikleri, yeni mesleklerin ortaya çıkmasına sebebiyet vermiştir.
Bu mesleklerden biri de ev halkı dışındaki kişilerin ayda birkaç günlüğüne gittiği evlerde, normalde ev içerisinde yaşayanlar tarafından yapılabilecek temizlik, ütü, yemek yapma, çamaşır ve bulaşık yıkama, alışveriş ve bahçe işleri ile çocuk, yaşlı veya özel bakıma ihtiyacı olan kişilerin bakım işlerini ev hizmeti olarak yapan ve halk arasında kısaca gündelikçi, temizlikçi, bakıcı veya bahçıvan diye adlandırılan mesleklerdir.
Ütü yaparken yangın çıkma, pencere camı silerken yüksekten düşme gibi görünmeyen kazalar meydana gelebilmekte, insanın kendi işinde kazaya uğraması istisnalar dışında sorumluluk getirmese de birkaç saatliğine de olsa çalıştırılan işçilerin kazaya uğraması halinde kendisine idari ve cezai sorumluluk getirebilmektedir. Kaza olmamasını veya olduğunda da en az zararla atlatmamızı Allah’tan istediğimiz gibi kendi kendimizden de istememiz, önceden tedbir almamız gerekir. Geçenlerde bir dost sohbetinde bu tedbiri almanın hem kolay ve hem de çok basit olduğunu duyunca, Sosyal Güvenlik Haftası münasebetiyle konunun ana hatlarına kendi naçizane yorumlarımızı da ekleyerek kamuoyu ile paylaşmanın yararlı olacağını düşündüm. Şöyle ki;
Yukarıda bahsettiğimiz ev hizmetlerinde ayda 10 günden az çalışanlar, Türkiye’nin 81 ilinde 2019 yılı için günde 1,71 TL’ye iş kazası ve meslek hastalığı yönünden sigortalı sayılabiliyor. Çalıştıran kişi(tabii ki evin erkeği, hanımı veya 18 yaşından büyük çocuklarından biri de olabilir), hiçbir yere gitmeksizin, deyim yerinde ise yerinden bile kalkmaksızın SMS’le veya internet üzerinden sigortalı bildirimini yapıp günlük prim miktarı olan 1,71 TL’nı bu iki yoldan biri ile ödeyebiliyor.
Sigorta, SMS’le yaptırılmak istenirse; gündelikçi çalıştıran, kullandığı GSM operatörü hangisi olursa olsun 5510’a attığı SMS’le öncelikle kendi TC kimlik numarasını bildiriyor. SGK tarafından bu SMS’e verilen cevapta, sigortalatma işlemleri için hangi yolların izlenmesi gerektiği iletiliyor. Gündelikçinin TC kimlik numarasını ve çalıştırdığı tarihleri yazan kişinin telefonuna kaç lira prim kesintisi yapılacağı bildiriliyor ve bu prim bankaya dahi gitmesine gerek kalmaksızın doğrudan cep telefonu faturasına eklenerek tahsil ediliyor.
Veya İNTERNET’le yapılmak istenirse; ömründe bir defaya mahsus PTT’den alacağı veya almış olduğu e-devlet şifresi ile www.turkiye.gov.tr’ye girip “e-hizmetler” menüsünden “SGK”yı seçerek “4A On Günden Az Süreli Ev Hizmetleri İşveren Başvuru ve Sorgulama” ekranından;
-Çalıştırılan sigortalının TC numarası ile,
-Çalıştırılan günü,
Girerek sigortalı bildirimini tamamlamış oluyor, başka bir form doldurmasına veya işlem yapmasına gerek kalmıyor. 1,71 TL sigorta primi ödemesini ise yine oturduğu yerden internet bankacılığı aracılığı ile ödeyebiliyor (internet üzerinden işlem yapmasını henüz bilmeyenler bu işlemi tabii ki güvendiği bir yakınına da yaptırabilir).
Hangisi tercih edilirse edilsin her iki usulde de halk arasındaki deyimle kâğıt-kürekle, yani bürokrasi ile uğraşılmıyor.
Böylece, Allah korusun işçinin uğrayabileceği yaralanma veya ölüm gibi olaylarla oluşan zararları ödeme yükümlülüğü kendisinden SGK’ya geçebiliyor, sigortasız işçi çalıştırma suçu ile karşı karşıya kalmadığı gibi muhtemel 200-300 bin lira veya daha fazla astronomik ceza ve tazminattan ta kurtuluyor. İşçi ise bu sayede o gün için de olsa sigortalı olma güvencesi elde etmiş oluyor.
Bir ekmek parası, bir dolmuş parası, hatta amacımız SGK’yı“tahkir” etmek değil, işçi çalıştıran ve çalışanları sigorta yapmaya ve yaptırmaya “tahrik! etmek olduğundan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararlarındaki deyimle kamu yararı uğruna kışkırtıcı olmak için kullanacağım ifade ile, bazılarınca bir dilenciye dahi verilemeyecek olan günde 1,71 TL gibi sembolik bir paraya bu denli yükümlülük ve sorumluluktan kurtulmak mümkün olabiliyor.
Bir ayda aralıklı veya art arda da olsa bir gün ile dokuz gün arası çalışıldığı gibi bu süre içerisinde aynı veya ayrı işçilerde çalıştırılabiliyor.
Bu vesile ile sırf bu güzel uygulamadan dolayı Uluslararası Sosyal Güvenlik Teşkilatı (ISSA) tarafından, En İyi Mansiyon Ödülüne layık görüldüğünü basından öğrendiğim SGK Başkanı Mehmet Selim Bağlı’yı kutluyorum. Kurum hizmetlerini il düzeyinde yaygınlaştırmak için çalışan mütevazı Adıyaman Şube Müdürü Fuat Tekin’i de ayrıca kutluyorum.
Ha… Çalıştırana ve çalışana bir telefon kadar yakın olan ev hizmeti sigortası konusunda daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler için www.sgk.gov.tr adresinin her zaman ve herkese açık olduğunu da söyleyelim.
Çünkü maalesef “Kaza geliyorum demiyor.”
Mustafa Işıldak
0532-422 95 28