Bilmek için öğrenmek gerek, öğrenmek için merak etmek, okumak, gezmek, incelemek ve tefekkür etmek gerek. Hani demiş ya Yunus;
"İlim ilim bilmektir.
İlim kendin bilmektir.
Sen kendini bilmezsin.
Ya nice okumaktır."
Öyle ya, insan kendini bilmiyorsa okuyup da ne olacak. Okudukların sana seni öğretmiyorsa ne işe yarar. Okudukların sana Hakk’ı öğretmiyorsa ne boşa emektir. Okuduğun yüzlerce kitap seni gönüllere nakşetmiyorsa ne büyük zahmettir.
İnsanoğlu aldığı ilk nefesten verdiği son nefese kadar bir şeyler öğrenmek durumundadır. Önce anne sütünü emmeyi, sonra ağlayarak bir şeyler istemeyi ve tepki vermeyi öğrenir. Zaman geçtikçe başka insanları, başka toplumları merak eder. Kültürleri, medeniyetleri, inançları, tarihini, doğayı merak eder. O da yetmez uzayı, başka dünyaları irdeler. Bütün bunları öğrenmek için de okur, inceler, gezer, düşünür…
Okudukça ve gezdikçe başka pencerelerden bakmasını öğrenir. İlim, irfan, hikmet sahibi olur. İlerledikçe gizem perdelerini aralar. Öğrendikçe insanda merak daha çok artar ve daha çok öğrenme isteği kamçılanır.
Allah’ın ilk emri "oku" ise kulların okuması farzdır. Allah’ın kitabını okumak, hayatı okumak, doğayı okumak, doğru ile yanlışı, hak ile batılı, adalet ile zulmü okumak, fezayı okumak…
İnsanoğlu daha rahat bir yaşam sürmek ve geleceğini iyi tayin edebilmek için tarih içerisinde yaşamış kavimleri, medeniyetleri, toplumları, kültürleri araştırmalı, yaptıkları doğru ve yanlışlarının kendilerine nasıl bir sonuç hazırladığını öğrenmelidir. Onların yaşantılarından dersler, ibretler almalıdır.
Yıllar içerisinde gezdiğimiz, öğrendiğimiz, incelediğimiz şeyler bizde bir karakter oluşturmuyorsa, hayatımızda müspet değişimler sağlamıyor, sadece yaşlanıyor olgunlaşamıyorsak vay halimize.
Sadece mekanik olarak kitabı okuyup hayatı okuyamıyorsak ziyandayız. Hacı Bayram Veli demiş ya;
"Bilmek istersen seni,
Cân içre ara cânı.
Geç cânından bul ânı,
Sen seni bil, sen seni."
İnsanın Hakk’a ulaşması için canından yani nefsinden uzaklaşması gerekir. Çünkü nefsini terbiye etmek insanın özünü bulması demek. O halde yaşadığımız sürece okumak, incelemek, gezmek, merak etmek ve dolayısıyla bilmek gerek.
Kendini ve Hakk’ı bilenlerden olmak dileği ile…
Fahrettin Çelik