Ben her gün değişik kanallardan sabah haberlerini izlerim. 06 Temmuz 2021 Tarihinde, kanallar arası sörf yaparken FOX TV'ye rastladım. Tam o sırada sunucu İlker Karagöz, mesaj gönderen bir adama tepki gösteriyordu.
İlker Bey'in konuşmalarından anladığım kadarıyla, daha önce bir kadın, peynirin kilosunu 60 TL.'ye alıyoruz, maaşımız bize yetmiyor diye mesaj göndermiş. Adamda kadına cevaben gönderdiği mesajda; İlker Bey, o bayana sorarmısınız, bu peynirin markası nedir, nereden alıyor, Türkiye'de böyle fahiş fiyata peynir olmadığını yazmıştı.
İlker Karagöz ise adama sert bir şekilde tepki göstererek; "Beyefendi, Kadın, Kadın, Bayan değil, Kadın diyeceksin. Hakaret etmeye hakkın yok. Herkesin damak tadı farklıdır, kimisi 60 lira olan peynirden alır, kimisi başka fiyattan alır." gibi tepkiler gösterdi.
Asıl mesele şudur ki; yaklaşık iki yıldır Ülkemde, bazı insanlar, bir kadına Bayan denildiği zaman bunu hakaret kabul ediyorlar ve ısrarla Kadın denmesini istiyorlar, halbuki Bayan, sözcüğü kadınlığı da içine alan, kadına sunulan bir saygı ifadesidir.
Kaldı ki, Bay-Bayan sözcüğünü Türk lugatına getirende bizleriz. Şimdi ise tepki göstererek kendi kendimizle çelişiyoruz.
Bundan 50-60 sene önce Bay-Bayan sözcükleri Türk lugatında yok denecek kadar az kullanılıyordu. Mustafa Kemal Atatürk, gerek mecliste ki konuşmalarında gerekse halka hitaben konuşmalarında, "Hanımefendiler, Beyefendiler" diye hitap etmektedir, sadece erkeklerin bulunduğu bir guruba seslenirken de "Efendiler" derdi.
Bu Bay-Bayan sözcükleri, Cumhuriyet döneminde, İngilizlerin Mr ve Lady, hitap sözcüklerinin yerine kullanılmak üzere dilimize getirilmiştir.
Ancak tam olarak 1960'dan itibaren kullanılmaya başlandı, yoğun olarak da çağdaşlaşma, Avrupalılaşma furyasının başladığı 1980 ve 1990'lar da özellikle tüm vatandaşlara empoze edilerek yaygınlaştırıldı.
Bu gün ise bile-isteye getirdiğimiz Bayan sözcüğünü hakaret sayıyoruz. "Bu ne lahana Bu ne turşu"
Aslında Bayan sözcüğü hoş bir sözcüktür, Kadına değer veren güzel bir sözcüktür.
Asıl güzel olmayan, tepki gösterilecek olan, çağdaşlaşma adına güzelim Türkçemize getirilen, "Arkadaş veya Eşim" yerine kullanılan "Kavalye, Partner, Dam" gibi sözcüklerdir.
Biz eskiden Kaval çalana Kavalye derdik. Fakat günümüzde Fransızca bir kelime olan Kavalya, dans eden kadına eşlik eden kişi demektir.
Partner; köken olarak "Part" Türkçede "karın veya göbek" anlamlarını taşır. "Ner" ise Kürtçede "erkek" anlamını taşır. Kısacası Part ile Ner'i birleştirdiğimizde "Göbekli Erkek" anlamına gelir. Ancak yine Fransızca'dan dilimize getirilen bu Partner sözcüğünün TDK.'na göre anlamı; "eş, ortak, takım arkadaşı ve kadın-erkek faaliyetlerinde tarafların her biri" olarak tanımlanmaktadır.
"Dam" kelimesi de yine Fransızca kökenli bir sözcüktür. TDK'na göre anlamı; "evlerin üstü (çatı bölümü), üzeri toprak kaplı ev, küçük ev, köy evi, tutukevi" gibi yerlere verilen isimdir. Ancak günümüzde ki tanımıyla, Dansta kavalyenin eşi olarak kullanılmaktadır.
Bay-Bayan sözcükleri ise Cumhuriyet döneminde, İngilizce Mıstır ve Leydi sözcüklerinden esinlenerek, Erkeklere ve Kadınlara değer veren ve saygı gösteren bir hitap şeklidir.
Elbette ki yerine göre Cinsiyet ifade eden Kadın ve saygı ifade eden Bayan sözcükleri kullanılmalıdır. Ancak bir kadına Bayan denilmesinin hakaret sayılması bana göre doğru değildir.
Eskiden kişi karısına Zevcem, Kadın ise kocasına Beyim derdi.
Şimdilerde ise herkes aldığı aile terbiyesi doğrultusunda, kendi doğrusunu savunuyor. Bay-Bayan, Kadın-Erkek, Hanım-Bey, Herif-Avrat, Karı-Koca, Eşim, Beyim, Partnerim, Kavalyem, Dam'ım gibi sözcükler kullanılmaktadır.
Kullanım alanlarına göre örnekler;
-Beyefendi, yanınızda ki kim? -Arvadım kaba, Damım kaba, Kadınım az kaba, Karım normal, Hanımım kibarlık, Eşim en uygun ve en olumlu...
-Hanımefendi yanınızda ki kim? -Herifim kaba, Erkeğim kaba, Partnerim uygunsuz, Kavalyem olumsuz, Beyim kibarlık, Eşim en uygun ve en olumlu...
-Hey Kadın bakar mısınız? Yanlış.
-Hey Bayan bakar mısınız? Doğru.
-Hey Erkek bakar mısınız? Yanlış.
Hey Bayım bakar mısın? Doğru.
-Bayan kolları başkanı yanlış.
-Kadın Kolları Başkanı doğru.
Kavalya, Partner ve Dam sözcüklerini bir kenara bırakacak olursak, Bay-Bayan sözcükleri netice itibari ile dilimize girmiş ve genel kabul görmüş durumdalar, bu sözcüklerin yerine göre kullanılmasında hiç bir sakınca göremiyorum...
Tüm Bay (Erkek) ve Bayanları (Kadınları) Saygıyla Selamlıyorum...
Fadlı DOĞAN/Adıyaman
