Bugün sizlere daha çok ‘sür eşeği Niğde’ye’ şiiriyle tanınan şairi tanıtacağım ve bir şiirini paylaşacağım. Önce şairi tanıyalım.
İşte size bu büyük ustanın kısaca yaşam öyküsü ve bir hiciv şiiri. Yergi şiirleri ile tanınan şair, 1896-1953 yılları arasında yaşamış ve Konyalıdır. Adı yaygın olarak bilinmese de bir hiciv olan şair, halkın gündelik yaşamına girmiş deyimlerden yararlanarak, memleket gerçeklerini en yalın biçimde gözler önüne sermiştir. Gerçek adı Mehmet Namdar olan şair, hukuk mektebinde okumuş, daha sonra ondaki yeteneği gören bir maarif müfettişinin aracılık etmesiyle, birkaç arkadaşı ile birlikte Fransa'ya gönderilmiştir. Paris'te Sorbonne Üniversitesinin felsefe bölümünü bitiren KARATAY, yurt dışına gitmeden önce de, döndükten sonra da Anadolu'nun çeşitli okullarında öğretmenlik yapmıştır. ‘Felsefi Meslekler Sözlüğü, Namık Kemal Ve İdealizmi, Yazma Dersleri, Kitaplarımın Hikâyesi, Geçti Bor'un Pazarı’ gibi eserleri vardır. Gelelim şairin hiciv şiirine:
EŞEĞE GEM VURMAYIN
Benim ağzım yandı,
Aman siz dikkat edin,
Yalnız layık olan adama hürmet edin,
Haddini kim bilmez ise ona hakaret edin,
Ele alçak durmayın, onu hakikat sanır,
Eşeğe gem vurmayın
Kendisini at sanır.
İnsanların kimisi uyuz köpek gibidir,
Kimisi ayı gibi, kimi eşek gibidir,
Tilkiye doğru olmak,
Hakka sövmek gibidir,
Namerdi okşamayın,
Onu bir tokat sanır,
Eşeğe gem vurmayın,
Kendisini at sanır.
Pehpehler, pohpohlarla çok itleri at yaptık,
Uçurduk da göklere alkıştan kanat yaptık,
Hiç yoktan başımıza koca saltanat yaptık,
Üstüne çul vursanız, it onu kanat sanır,
Eşeğe gem vurmayın, kendisini at sanır.
İşini uyduranlar, tilki gibi kurnazdır,
Silahı hep yalandır, zekası gayet azdır.
Yalanını tutsanız, fayda yok utanmazdır.
Yüzüne tükürseniz, onu kalafat sanır,
Eşeğe gem vurmayın, kendisini at sanır.
Gösterme karda gezde kimseye izlerini,
Kıymet bilmeyenlere arz etme cevherini,
Varlığını belli et, açmadan her yerini,
Bir hamal kayığını sarhoş bilmez, yat sanır,
Eşeğe gem vurmayın, kendisini at sanır.
Sözü yerinde söyle, demiri tavında döv,
Öveceğin adamı iyi tart da öyle öv,
Söveceğin adamın yüzüne tükür de söv,
Yüzüne tükürmezsen, onu, iltifat sanır,
Eşeğe gem vurmayın, kendisini at sanır.
Gördüğünüz gibi şair tam bir yergi ustasıdır. Kimi dizelerini belki günlük hayatımızda sıkça kullanırız ama kimin olduğunu da pek bilmeyiz. Tıpkı ‘Geçti Bor’un Pazarı’ şiiri gibi. Soruyorum kaçınız geçti borun pazarı sür eşeği Niğde ye sözlerinin sahibini biliyordu.
ASIM ÖCAL
